Θυσιάζοντας την περιπέτεια για την επίδοση. Η περίπτωση των πολικών διασχίσεων ταχύτητας

Στις 25 Μαρτίου έληξε άδοξα μια από τις πολλές αποστολές για το Βόρειο Πόλο. Δεν ήταν ούτε η πρώτη αλλά ούτε και η τελευταία, αφού οι συνθήκες στην αχανή παγωμένη έκταση του Αρκτικού Ωκεανού παρουσιάζει αμέτρητες δυσκολίες αλλά απ την άλλη, τα σχέδια των εξερευνητών είναι συνήθως παράτολμα και υπάρχουν πολλοί λόγοι για να ματαιωθούν. Η ιστορία των ρεκόρ ταχύτητας στις πολικές διασχίσεις ξεκίνησε από τότε που οι εξερευνητές

έφτασαν την πρώτη κιόλας φορά στο στόχο τους. Ήταν ουσιαστικά αναγκασμένοι να καταγράφουν για λογιστικούς και άλλους πρακτικούς λόγους το χρόνο που χρειάζονταν για να καταφέρουν ή όχι τα εγχειρήματά τους. Έτσι τροφοδοτήθηκε στα μεταπολεμικά χρόνια –στην εποχή της σύγχρονης εξερεύνησης- η επιθυμία για να καταρριφθούν προηγούμενες επιδόσεις, τόσο στο Βόρειο όσο και στο Νότιο Πόλο. Και δεν ήταν απαραίτητα επιδόσεις χρόνου αλλά και επιδόσεις τρόπου επίτευξης.

Μέχρι και τη δεκαετία του 1980, οι ελάχιστες αποστολές που καταγράφηκαν στην Αρκτική, απλά χρησιμοποιούσαν μηχανοκίνητα μέσα (αεροπλάνα, παγοθραυστικά κλπ) ή και την παραδοσιακή μέθοδο, δηλαδή σκυλιά. Μόλις το 1968 έφτασε η πρώτη αποστολή με σκύλους στον Βόρειο Πόλο, το 1978 η πρώτη σόλο με σκυλιά και μόλις το 1986 η πρώτη με σκυλιά αλλά χωρίς ανεφοδιασμό από αέρα, όπως και η πρώτη σόλο αποκλειστικά με ανθρώπινες δυνάμεις! Τέλος, μόλις το 2000 ολοκληρώθηκε η πρώτη διάσχιση του Βόρειου Πόλου από Ασία σε Αμερική, με αποκλειστικά ανθρώπινες δυνάμεις. Ένα πολύ ενδιαφέρον και άκρως διαφωτιστικό χρονικό της ιστορίας των αποστολών το Βόρειο Πόλο δημοσιεύσαμε πριν μερικά χρόνια στο Adventure Zone.

Δέκα χρόνια μετά από την πρώτη αυτή καταπληκτική διάσχιση του 2000 κι ενώ η κλιματική αλλαγή έχει ήδη αφήσει τα πρώτα σημάδια της στο παγοκάλυμμα, αρκετοί επίδοξοι explorers (ο όρος δεν μπορεί πλέον να ερμηνεύεται ως εξερευνητής, αφού αυτές οι αποστολές δεν εξερευνούν πια τις περιοχές που διασχίζουν) προσπαθούν να πετύχουν ένα πραγματικά υπεράνθρωπο κατόρθωμα: τις μοναχικές ανθρωποκίνητες πορείες προς τον Πόλο! Είναι το μόνο ουσιαστικό εγχείρημα που απέμεινε στην εποχή μας, καθώς οι σημερινοί adventurers έχουν αντιληφθεί ότι το να σύρουν μια ντουζίνα χάσκι ένα φορτίο με τα τρόφιμά τους για ένα μήνα στους πάγους, έχει πάψει να αποτελεί πρόκληση, κάποιοι άλλοι το έκαναν πριν από δεκαετίες. Ο πήχης έχει ανέβει ψηλότερα στις μέρες μας. Ένας επίδοξος adventurer του σήμερα, πρέπει να μεταφέρει μόνος του περίπου το βάρος του σε εφόδια, σέρνοντάς τα σ ένα έλκηθρο, και να αντιμετωπίζει θερμοκρασίες πολύ κάτω απ το μηδέν αλλά και πάγους που ραγίζουν, εμφανίζοντας την ανοιχτή θάλασσα και τον κίνδυνο να χαθούν για πάντα στα παγωμένα νερά της.

Μια από τις περιπτώσεις αυτών των ξεχωριστών ανθρώπων, αποτελεί ο 34χρονος Βρετανός Ben Saunders, που πρόσφατα απασχόλησε την κοινότητα της πολικής εξερεύνησης, με το σχέδιό του να καταρρίψει το ρεκόρ των 41 ημερών για την απόσταση από τον Αρκτικό Καναδά μέχρι το Βόρειο Πόλο. Το ρεκόρ κρατάει από πέρυσι (2010) από μια Καναδική αποστολή που έφτασε στον Πόλο με τα πόδια και με μόνο έναν ανεφοδιασμό από αέρα στη διαδρομή της!

Η εμπειρία του Ben είναι αρκετά σημαντική, καθώς από το 2001 που ξεκίνησε τις αποστολές στην Αρκτική, έχει κάνει αρκετές προσπάθειες μέχρι σήμερα. Η πλέον πετυχημένη είναι εκείνη του 2004, όταν έφτασε από τη μεριά της Σιβηρίας στον Βόρειο Πόλο, χωρίς υποστήριξη. Βέβαια, η προσπάθειά του αυτή αμφισβητήθηκε από τους ειδικούς που καταγράφουν όλες τις αποστολές πολικής διάσχισης στις μέρες μας, για το λόγο ότι ο Ben δεν ξεκίνησε την πορεία του από τη στεριά αλλά από την παγωμένη θάλασσα, όπου μεταφέρθηκε για πάνω από 50 χιλιόμετρα με ελικόπτερο! Στην ίδια αποστολή, ο Ben δεν κατάφερε να φτάσει παρά μόνο στη μέση της πορείας του –λίγο μετά τον Πόλο δηλαδή- κάτι που όπως και να το εξετάσει κανείς, αποτελεί ένα σπουδαίο κατόρθωμα. Ελάχιστοι είναι οι άνθρωποι που κατάφεραν κάτι παρόμοιο μέχρι σήμερα. Τότε, ένα αεροπλάνο πήρε τον Βρετανό πίσω στην ασφάλεια του πολιτισμού. Ο Saunders επιχείρησε εκ νέου αποστολή το 2008 από τον Καναδά, προκειμένου να καταρρίψει το ρεκόρ αποστολής του 2005, που χρησιμοποιώντας τη δύναμη σκύλων έφτασε στον Πόλο σε 37 ημέρες. Την 8η μέρα της προσπάθειάς του, έσπασε το ένα πέδιλο του σκι και αναγκάστηκε να εγκαταλείψει και πάλι.

Τον Μάρτιο φέτος, ο Ben βρισκόταν και πάλι στον Καναδά, περιμένοντας τα πρώτα σημάδια βελτίωσης του καιρού για να ξεκινήσει την αποστολή του. Όπως όμως έγραψε ο ίδιος στο Log της αποστολής, ο καιρός δεν του έκανε το χατίρι. Όπως γράφει ο ίδιος στην τελευταία του αναφορά από την αποστολή, οι επιστήμονες που είναι εγκατεστημένοι στο Resolute εδώ και 30 χρόνια, δεν έχουν ξαναδεί τόσο σκληρό χειμώνα όσο ο φετινός! Είναι κι αυτό ένα από τα παράδοξα της κλιματικής αλλαγής και του «Θερμοκηπίου». Στο τέλος, αναγκάστηκε να τα παρατήσει, φοβούμενος ότι ενδέχεται να εγκλωβιστεί σε σπασμένους πάγους προς το τέλος της πορείας του αργά τον Απρίλιο και κυρίως, φτάνοντας αργά στον Πόλο δεν θα είχε δυνατότητα διαφυγής από εκεί, αφού η Ρωσική Αεροπορική Βάση του Barneo κλείνει εκείνες τις μέρες, καθώς οι θαλάσσιοι πάγοι είναι πια ασταθείς και εύθραυστοι για λειτουργία αεροδιαδρόμου. Έτσι ο Saunders άφησε τη βάση του και πήρε το δρόμο της επιστροφής για την πατρίδα, επιφυλασσόμενος για μια σπουδαία αποστολή στο τέλος του χρόνου στην Ανταρκτική.

Διαβάζοντας την περίπτωση του Saunders, προβληματίστηκα με την πραγματικότητα στο χώρο των διασχίσεων ταχύτητας, σε αυτό τουλάχιστον το ψηλό και απαιτητικό επίπεδο. Οργανώνονται αποστολές προκειμένου να καταρριφθεί μια επίδοση και αυτό είναι απόλυτα λογικό καταρχήν και επιθυμητό –για μένα- στη συνέχεια. Είμαι θιασώτης των διασχίσεων ταχύτητας και βλέπω πάντα με θετικό βλέμμα τέτοιες προσπάθειες και φυσικά θαυμάζω το θάρρος αυτών των ανθρώπων. Προβληματίζομαι ωστόσο, γιατί διαπιστώνω ότι η πραγματική περιπέτεια, θυσιάζεται για χάρη μιας επίδοσης. Σκέφτομαι ότι ο Ben Saunders δεν έχει ακόμα αναγνωρισμένη την προηγούμενη επίδοσή του, για το λόγο ότι δεν ξεκίνησε από την ξηρά και έχασε την ευκαιρία να προσπαθήσει –έστω και χωρίς να πετύχει ρεκόρ ταχύτητας- να πετύχει αυτό που για λίγο του στέρησε την αναγνώριση πριν από 7 χρόνια. Αναρωτιέμαι τι από τα δύο έχει μεγαλύτερη σημασία γι αυτόν, το να πει «το πέτυχα» ή να κάνει ρεκόρ? Η απάντηση είναι προφανής νομίζω, όμως για μένα το ερώτημα θα πλανάται στη ζωή του Saunders μέχρι να το καταφέρει, με ή χωρίς ρεκόρ.

Στην εποχή μας, είναι πολύ πιο εύκολο για κάποιον να μπει στη διαδικασία μιας αποστολής, γιατί έχουν αυξηθεί θεαματικά χάρη στην τεχνολογία, οι πιθανότητες ασφαλούς απόσυρσης από το πεδίο σε περίπτωση κινδύνου. Οι adventurers έχουν πλέον στη διάθεσή τους την τεχνολογία να επικοινωνούν καθημερινά με τους ανθρώπους που τους παρακολουθούν, είτε σαν υποστήριξη είτε σαν κοινό. Έτσι, χάθηκε σε κάποιο βαθμό, για τους ίδιους, η μαγεία της απόλυτης μοναχικότητας και της αβεβαιότητας. Με λίγα λόγια η περιπέτεια συρρικνώθηκε σε κάποιο βαθμό, καθώς αλλοιώθηκε η φυσιογνωμία της. Όπως ένας μεγάλος αγώνας στην ανοιχτή φύση, που κάποτε είχε ελάχιστη έως καθόλου εξωτερική υποστήριξη και με το χρόνο βρέθηκε με σταθμούς κάθε τόσο. Η μαγεία της απόλυτης εμπειρίας θεωρώ ότι βρίσκεται στη μοναξιά και στην ανασφάλεια που βιώνει εκείνος που είναι εκτεθειμένος στην ανοιχτή φύση.

Ξαναγυρνώντας στην περίπτωση του Ben Saunders, πιστεύω ότι ο ίδιος θυσίασε την περιπέτεια για χάρη μιας επίδοσης, κάτι που σε τέτοιες μοναδικές περιπτώσεις και με τη δική του εμπειρία, εγώ δεν θα το έκανα. Βέβαια, διαφορετικά σκέφτεται ο κάθε άνθρωπος, όμως ο Saunders θεωρείται ως ένα από τα διακεκριμένα μέλη της Βρετανικής κοινότητας της εξερεύνησης. Η περίπτωσή του, μου θυμίζει το συλλογισμό του ότι «ψάχνοντας το δέντρο, χάνουμε το δάσος». Ίσως η απόλυτη προσήλωση στις επιδόσεις να μην είναι το ζητούμενο. Μήπως πρέπει να το ξανασκεφτούμε?