Τι μας μένει απ όλο αυτό? Το νόημα της καθαρότητας στην ιδεολογία του ορεινού τρεξίματος

Το ζήτημα των κινήτρων που οδηγούν κάποιους από εμάς στη διοργάνωση αγώνων, έχει αναπτυχθεί αρκετές φορές μέχρι σήμερα τα τελευταία χρόνια, με διάφορες αφορμές. Επικρατεί έντονος σκεπτικισμός στις κουβέντες αυτές, αφού δύσκολα πια αναγνωρίζονται υγιή κίνητρα σε πρωτοβουλίες που σχετίζονται με την προώθηση υγιών αξιών στην κοινωνία. Από την άλλη πλευρά, η εμπορευματοποίηση των πάντων, δύσκολα αφήνει παράθυρα αισιοδοξίας και η καχυποψία κυριαρχεί. Ένας τυφώνας απαξίωσης σαρώνει τα πάντα, τριγύρω αλλά και μέσα μας, καθώς καθημερινά νιώθουμε να μας προδίδει ο κόσμος στον οποίο είχαμε χτίσει ελπίδες. Σε πρόσφατο διάλογο στο Α-Ζ, δέχτηκα τη δημιουργική κριτική από τον καλό συνομιλητή Χάρη Τσέβη, σχετικά με τις ιδέες που εκφράζω. Θεώρησα αξιόλογη την τοποθέτησή του, χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει ότι συμφωνώ. Ωστόσο, επειδή θεώρησα ότι όφειλα μια απάντηση σ αυτό το καίριο ζήτημα, αποφάσισα να εκφράσω γραπτά τη δική μου θέση στο ζήτημα της καθαρότητας της ιδεολογίας, στο χώρο της ορεινής αντοχής.

Tο κείμενο του Χάρη:

"Διαβάζοντας εδώ και καιρό τα διάφορα κειμενά σου, σχετικά με τις αξίες που πρεσβεύεις στο αντικείμενο των αγώνων, βλέπω πως συνεχώς παρασύρεσαι σε μια αποστειρωμένη λογική. Η λογική αυτή λέει πως όλα είναι - και πρέπει να είναι - αγνά, αμόλυντα, μέσα στην απόλυτη ανιδιοτέλεια. Μάλιστα πολλές φορές μου δίνεται η εντύπωση πως αναγκάζεσαι να προασπίσεις αυτή τη λογική αξιωματικά, χωρίς να μπορείς να την υποστηρίξεις πλήρως, γιατί πολύ απλά έχεις φτάσει στο άκρο αυτής της λογικής. Και τελικά αυτό που καταφέρνεις είναι να δημιουργείς το αντίθετο αποτέλεσμα, από αυτό που πραγματικά ήθελες (δηλαδή να προάγεις τις αξίες σου). Γιατί πολύ απλά, έχεις δώσει υπέρμετρη αξία σε αυτές τις αξίες. Δεν υπάρχει το κατάλληλο αντίκρισμα στις εποχές που ζούμε. Ο κόσμος που σε ακολουθεί, δεν μπορεί να εξαργυρώσει πλήρως αυτό το αντίκρισμα και απλά τον χάνεις, αντί να τον κερδίζεις. Είναι αυτονόητη η απάντηση στην ερώτηση, εάν λειτουργούσες έτσι και στην καθημερινοτητά σου, θα επιβίωνες ? Βέβαια θα μου πείς, είναι λάθος να συγκρίνουμε την καθημερινότητα με το χόμπυ, αλλά σε κάποιες στιγμές τα βάζεις μαζί, κι εκεί είναι που χαλάει η μαγιά.
Εκ των πραγμάτων, πρέπει να βάλεις και μια νότα καθημερινότητας στην όλη διαδικασία διοργάνωσης ενός αγώνα. Για παράδειγμα, πρέπει να βρείς τον κατάλληλο συνεργάτη που θα σου προμηθεύσει τα τεχνικά μπλουζάκια που θα δώσεις στους συμμετέχοντες. Θα πρέπει να κάνεις μια έρευνα αγοράς, να συνδιαλλαγείς με διάφορους και στο τέλος να κάνεις με αυτόν που επέλεξες μια συναλλαγή. Οι λέξεις δεν θα πρέπει να σε τρομάζουν, εάν έχεις κάνει σωστά και τίμια τα παραπάνω. Την επόμενη χρονιά, μεθεπόμενη κλπ., επιλέγεις τον ίδιο προμηθευτή (πολύ λογικό και πιθανό). Αναγνωρίζω όμως πως έχεις κοπιάσει πολύ για να ολοκληρώσεις αυτή τη διαδικασία, που την βλέπεις με τόση ανιδιοτέλεια, έχεις αφιερώσει προσωπικό χρόνο και έχεις στερηθεί την οικογένειά σου, τους φίλους σου ή οτιδήποτε πολυτιμότερο έχεις.
Θα με ρωτήσεις, υπονοείς κάτι για μένα που έχω δώσει την ψυχή μου χωρίς να έχω κανένα όφελος κλπ κλπ ? Θα σου απάνταγα λοιπόν, πως μια τόσο αθώα διαδικασία, και για την οποία δεν υπαινίχθηκα κάτι - απλά την περιέγραψα -, μπορεί πολύ εύκολα να σε στοχοποιήσει (έστω κι άδικα), επειδή με ρώτησες εάν υπονοώ κάτι. Με βάζεις στη διαδικασία να σκεφτώ κάτι διαφορετικό από αυτό που έκανες και ειδικότερα, επειδή εσύ ευαγγελίζεσαι μια άλλη λογική. Εχεις ήδη πέσει σε παγίδα και με ρωτάς, επειδή όλη αυτή η διαδικασία κάποιες φορές κρύβει ιδιοτελείς σκοπούς (από άλλους). Δεν φοβάσαι επί της διαδικασίας, φοβάσαι επί της ακύρωσης και αμαύρωσης της λογικής σου. Η διαδικασία θα είναι πάντα αυτή, είτε πρόκειται για μπλουζάκια, είτε πρόκειται για σταφίδες, είτε για νερό. Και χωρίς αυτή τη διαδικασία, δεν μπορείς να στήσεις αγώνα.
Τελικά, κατάφερες κι έστησες τον πιό όμορφο αγώνα. Το λένε όλοι στα διάφορα sites και περιοδικά. Σκέφτεσαι τι πρέπει να γίνει την επόμενη χρονιά. Προσκαλείς 2-3 κλασάτους δρομείς, για να ανεβάσεις τον πήχυ. Βέβαια, αυτοί "ζορίζονται" λίγο με την διαμονή τους, γιατί είναι περιζήτητοι και έχουν κι άλλους αγώνες, αλλά εσύ έχεις κάτι φίλους που μπορούν να τους βρούν σε πολύ καλή τιμή ένα σούπερ δωμάτιο. Εντάξει, δεν λέω, πλήρωσαν οι άνθρωποι, αλλά έγινε μια εξυπηρέτηση. Και η ομάδα που τους υποστηρίζει, έχει επιθετικό μάρκετιγκ, κάτι αδίστακτους τύπους. Δεν είναι οι τύποι σου, αλλά σου ζήτησαν να στήσουν ένα διαφημιστικό κιόσκι στην πλατεία του χωριού.
Του χρόνου, θέλεις να έρθει και ο...
...και σκέφτεσαι τι να κάνεις...,
...βγάζεις κι ένα περιοδικό...
Εσύ έχεις παθιαστεί και σκέφτεσαι την επόμενη χρονιά, την επόμενη συναλλαγή.
Σίγουρα, ο σκοπός σου είναι ανιδιοτελής, αλλά θέλεις να ανέβεις...
Τα παραπάνω, με την ευρύτερη εννοιά τους, δείχνουν πως για κάθε γεγονός, υπάρχουν αλληλεξαρτήσεις που δεν μπορούμε να αγνοήσουμε και στις οποίες δεν μπορούμε να μην είμαστε συμμέτοχοι. Σίγουρα σε άλλες διοργανώσεις τα παραπάνω γίνονται σε υπερθετικό βαθμό.
Τελικά έφτιαξες μια διοργάνωση θεσμό.
Μάλλον όμως δεν προέκυψε από παρθενογένεση. Παρασύρθηκες από ένα σύστημα που νομίζεις πως δεν είσαι μέρος του. Είναι έξω από το δικό σου μυαλό. Αντιδράς οργισμένα γράφοντας ενάντια σε όποιον μπορεί να πεί ότι περίσσεψε ένα κουτί τζελάκια και το έβαλες στην τσέπη και τον κάνεις εχθρό σου.
Τελικά τι σου έμεινε και τι θα σου μείνει απ'όλα αυτά ?"

Xάρης Τσέβης


Όλυμπος (Φωτό: Βασίλης Αλαμάνος)



Έχω την αίσθηση πως έχω γράψει κι έχω ξαναγράψει για το μέγα θέμα του συστήματος αξιών και των ιδανικών που προάγει η διαδικασία των αδέσμευτων αθλητικών γεγονότων, όπως είναι οι αγώνες ορεινού τρεξίματος –και όχι μόνο αυτό. Για να μη ρίξουμε βέβαια τα πάντα στο ίδιο τσουβάλι, υπάρχουν τέτοια γεγονότα που έχουν απόλυτη εξάρτηση από οικονομικά συμφέροντα (καλώς εννοούμενα, όπως είναι η προώθηση επιχειρήσεων με συνάφεια με το άθλημα) και άλλα που έχουν ελάχιστη έως μηδενική εξάρτηση από πάτρωνες ή και απλούς μικροχορηγούς, χωρίς ιδιαίτερες απαιτήσεις. Τους αγώνες, τις περισσότερες φορές τους διοργανώνουν απλοί καθημερινοί άνθρωποι –ένας απ αυτούς φιλοδοξώ να είμαι κι εγώ αλλά και πολλοί ακόμα- που έχοντας, είτε το «μικρόβιο» είτε παρασύρονται από το γενικότερο ρεύμα των ημερών, καταβάλλουν φιλότιμες προσπάθειες για να βγει ένα σοβαρό αποτέλεσμα.

Οι άνθρωποι αυτοί, οι διοργανωτές δηλαδή, μοιραία αποκτούν μια δύναμη στα χέρια τους, δύναμη ουδέτερη καταρχήν, που ορίζεται ως επικοινωνιακή ευκαιρία με ένα κοινό που περιμένει να λάβει ένα μήνυμα. Το μήνυμα εκφράζει ενίοτε προσωπικές βλέψεις ή προσπάθεια ξεκάθαρης εμπορικής εκμετάλλευσης. Ενίοτε πάλι, όταν οι συνθήκες είναι πιο ώριμες, το μήνυμα εκφράζει την επιθυμία διάδοσης βαθύτερων αξιών, ουμανιστικού χαρακτήρα. Αυτό βέβαια ισχύει, εφόσον γίνει η παραδοχή, πως ότι γίνεται στην κοινωνία δεν έχει απαραίτητα σαν στόχο την αποκόμιση οικονομικού οφέλους. Αν πρέπει όμως να καταργήσουμε αυτήν την παραδοχή, επηρεασμένοι από το αδίστακτο και ανθρωποφάγο σύστημα αξιών που κυριαρχεί στην ελληνική κοινωνία σήμερα, τότε κάθε συζήτηση είναι μάταιη και ανώφελη, και θυμίζει τον υποθετικό διάλογο για την ύπαρξη ανώτερης δύναμης ανάμεσα σ έναν θρησκευόμενο κι έναν άθεο.

Εκλαμβάνοντας ως αξίωμα την σε μικρό ή μεγάλο βαθμό διάβρωση των συνειδήσεων από το χρήμα, δεν έχουν καμιά πιθανότητα να γεφυρώσουν τη διάσταση απόψεων οι εκφραστές των ηθικών αξιών με τους σκεπτικιστές, που εκφράζουν την άποψη της διάβρωσης. Δυστυχώς όμως, το γενικότερο ρεύμα και ο πεσιμισμός των ημερών μας, έχει οδηγήσει τη συντριπτική μερίδα της κοινωνίας στη μία άκρη του φάσματος αξιών, εκείνη της σκοπιμοθηρίας και της πλήρους απαξίας, της απογύμνωσης του κόσμου από κάθε ανώτερη αξία-ιδανικό: «Ότι γίνεται, γίνεται για να καρπωθούν κάποιοι κάτι, δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία!». Αυτή η αδιαμφισβήτητη τοποθέτηση, που εκφράζει κατά βάθος τους σκεπτικιστές –αν όχι τους οπαδούς θεωριών συνομωσίας- κατέληξε να αποτελεί πλέον μια αλήθεια που δεν χρειάζεται απόδειξη, πόσο μάλλον συζήτηση! Ζούμε στην εποχή που είμαστε αναγκασμένοι να τριγυρνάμε φορώντας μια κρεμασμένη πινακίδα που γράφει «δεν είμαι ελέφαντας». Αυτό ακριβώς εκφράζει η άποψη, πως όλα (μα όλα) γίνονται για να κερδίσουμε κάτι.

Ενδεχομένως, οι σκεπτικιστές δίκαια αντιλαμβάνονται έτσι τα πράγματα, δεδομένου ότι σπάνια στη ζωή του κάποιος δέχεται το κάλεσμα της ανιδιοτελούς προσφοράς, άρα τους είναι αδύνατο να πιστέψουν ότι υπάρχουν άνθρωποι τριγύρω τους, που θα έκαναν κάτι τέτοιο. Δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις εξάλλου –κάθε άλλο μάλιστα- που εθελοντικές οργανώσεις ανθρωπιστικού έργου αντιμετωπίζονται με σαφή υποψία σκοπιμότητας, όσον αφορά την προσφορά τους. Για να αναφέρω και το χειρότερο παράδειγμα, υπάρχουν πολλοί που δεν προσφέρουν καν τον οβολό τους στους «μαραθώνιους» της Unicef, θεωρώντας ότι έτσι χρηματοδοτούν διαβολικά σχέδια της παγκόσμιας μασονίας! Έτσι λοιπόν φτάνουμε στον μηδενισμό κάθε κίνησης που θα μπορούσε να εκληφθεί ως προσφορά σε ένα ειδικότερο κοινωνικό σύνολο ή και στο γενικότερο κοινωνικό σύνολο. Αυτή είναι σε συντομία η ψυχογραφία της μερίδας εκείνης που αντιμετωπίζει αρνητικά την ανιδιοτέλεια στις διάφορες μορφές της.

Σε ένα περιβάλλον γενικότερης νοσηρότητας, οι μεμονωμένες προσπάθειες απεγκλωβισμού από το τέλμα, είναι λογικό να βρίσκουν δύσκολα στέρεο έδαφος για να ξεφύγουν. Στέρεο έδαφος αποτελεί η αποδοχή αρχικά και η κοινή πορεία στη συνέχεια, πάνω σε μονοπάτια που οδηγούν σε προοπτική αναβάθμισης των κοινά αποδεκτών αξιών. Πώς να ζητήσεις από κάποιους να πιστέψουν στο όραμά σου, όταν αντιμετωπίζεσαι ως «δούρειος ίππος», ως «λύκος με προβιά». Είναι δύσκολη η προσπάθεια για να συνεχίσεις, όμως υπάρχει κάτι που μπορεί να σε κρατήσει όρθιο σ αυτό τον αγώνα, το ότι δε στοιχίζει τίποτα να είσαι ο εαυτός σου!

Αξιωματικές αλήθειες υπάρχουν, αλλά άπτονται κυρίως των νόμων της φυσικής και όχι των κανόνων της ηθικής. Η ανθρώπινη ηθική, η ιδεατή τουλάχιστον, απαιτεί συνεχή αγώνα. Όσο κι αν διώκεται σε περιόδους της ιστορίας, που οι κοινωνίες χάνουν κάθε ελπίδα, προδομένες από τους ηγέτες τους και από το ξεστράτισμα της άρχουσας τάξης, δεν παύει η ηθική να αποτελεί το όραμα κάθε κοινωνίας. Κι αυτό έρχεται μέσα από τη διαδικασία της κάθαρσης και της αυτοκάθαρσης. Είναι ψέμα ότι οι γονείς προσπαθούν να εμφυσήσουν στα παιδιά τους νοσηρές αξίες, ως εφόδιο για το μέλλον τους. Στο πίσω μέρος του εγκεφάλου των γονιών, παραμένει πάντα η προοπτική ενός δικαιότερου κόσμου απ αυτόν που έζησαν και διαμόρφωσαν οι ίδιοι. Η προηγούμενη γενιά θέλει έναν κόσμο καλύτερο για την επόμενη. Και η ερμηνεία του «καλύτερου» έχει πάντα να κάνει με τις έννοιες της δικαιοσύνης, της ισότητας αλλά και της ηθικής, ως επέκτασης των δύο πρώτων εννοιών.

Διοργανώνοντας έναν λαϊκό (ανοιχτό) αγώνα για πραγματικούς ή δυνητικούς αθλητές, με προϋπολογισμό που συνήθως ξεπερνά το σύνολο των χρημάτων που μαζεύτηκε από τις συνδρομές τους –και είναι πολλοί αυτοί οι αγώνες- δεν βλέπω να απουσιάζει η ανιδιοτέλεια από την πλευρά των διοργανωτών. Κάποιοι προσφέρουν το χρόνο τους, τον εαυτό τους και συνήθως και χρήματα από την τσέπη τους –ναι, υπάρχουν κι αυτοί- για να υλοποιηθεί κάτι, που στο τέλος θα ενοχοποιηθεί κιόλας από κάποια μερίδα αθλητών. Αν είναι μόδα το να τρέχει κανείς στα βουνά, μπορεί να θεωρηθεί και μόδα να διοργανώνει κανείς αγώνες? Άρα, εφόσον όλη αυτή η προσπάθεια γίνεται ανιδιοτελώς –από όσους γίνεται ανιδιοτελώς- τότε μπορεί και πρέπει να περάσει ένα μήνυμα στον κόσμο που τιμά με την παρουσία του αυτά τα γεγονότα. Και το (αυτονόητο) μήνυμα δεν μπορεί παρά να σχετίζεται με την προαγωγή κάποιων σημαντικών αξιών, όπως εκείνη της ανιδιοτέλειας που οδήγησε τους διοργανωτές στο να στήσουν έναν αγώνα. Και οφείλουν όλοι να προασπίσουν την προσπάθεια μετάδοσης θετικών μηνυμάτων, που έχουν αφετηρία τέτοιες προθέσεις.

Μετά από αρκετά χρόνια στα οποία με απασχόλησε το θέμα της χορηγίας των αγώνων, έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι προτιμώ την αδέσμευτη από χορηγούς πορεία των αγώνων, από την κοινή πορεία με αυτούς. Η συνεργασία σημαίνει δεσμεύσεις και οι δεσμεύσεις έχουν «ψιλά γράμματα», αφού κανένας δεν δίνει αν δεν πρόκειται να πάρει. Εξαίρεση αποτέλεσε η συνεργασία που είχαμε με ένα από τα κορυφαία κοινωφελή ελληνικά ιδρύματα πριν δύο χρόνια στη Ροδόπη, όπου η μοναδική –και ευχάριστη- δέσμευση, ήταν να διατεθεί η χορηγία σε πραγματικά έξοδα του αγώνα, χωρίς να απαιτείται η διαφημιστική προβολή του χορηγού. Το αυτονόητο δηλαδή!

Οι χορηγοί προσφέρουν πάντα λιγότερα από εκείνα που ζητούν να πάρουν. Αυτός είναι ο νόμος στην αγορά και είναι γνωστό σε όσους έχουν επιχειρηματικές συναλλαγές. Αυτού του είδους οι διαδικασίες στην προσπάθεια να στηθεί ένας αγώνας, έρχονται να δηλητηριάσουν το όραμα, προσγειώνοντας ανώμαλα τους ανθρώπους που αγωνιούν προκειμένου να δικαιωθούν οι κόποι τους.

Τη χρονιά που πέρασε, η μικρή μας αγαπημένη παρέα διοργάνωσε τον ROUT «ιδίοις αναλώμασι», πέρα από το ποσό που συγκέντρωσαν οι αθλητές. Η συγκλονιστική εμπειρία του αγώνα των 100 μιλίων, ήταν οργανωτικά μια ευχάριστη έκπληξη για εμάς που τον διοργανώσαμε, καθώς έλειπε εκείνο που θα χαλούσε τη γιορτή που ζούσαμε. Ήταν φτωχικά, όμως δεν χρωστάγαμε σε κανέναν και τίποτα! Δεν ξέρω αν υπήρξαν κάποιοι από τους ογδόντα αθλητές που αγωνίστηκαν εκεί, που να ένιωσαν άβολα από την απουσία χορηγών, αντιλήφθηκα όμως ένα κλίμα μεγάλης παρέας φίλων και όχι μια σχέση συναλλαγής. Το ίδιο έχω να πω και για τον «Χειμωνιάτικο Ενιπέα», όπου επίσης απουσιάζουν οι χορηγοί. Καμία συναλλαγή, καμία δέσμευση, κανένα χρέος.

Πέρασα σχεδόν μια δεκαετία στο χώρο των διοργανώσεων και τώρα μπορώ να πω με σιγουριά ότι προτιμώ την απουσία χορηγών, τουλάχιστον όπως το έχω ζήσει μέχρι σήμερα. Χόρτασα άγχη και αγωνίες, στην προσπάθεια να ανταποδίδω την όποια χορηγία, χωρίς να έχω τελικά κανένα λόγο γι αυτό. Νομίζω ότι δικαιούμαι να απολαμβάνω κι εγώ κάποιο αίσθημα πληρότητας απ αυτήν όλη τη διαδικασία. Διοργανώνω αγώνες καταρχήν γιατί υπάρχει εκείνο το κάτι που μας κάνει συχνά να αναρωτιόμαστε… Θέλω να φτάσω σ ένα επίπεδο αυτή τη διαδικασία, που ο αγώνας να είναι μια δημιουργία, κάτι πιο σύνθετο από μια τετριμμένη ρουτίνα, χωρίς έμπνευση, κάτι που θα απηχεί τον εσωτερικό μου κόσμο, την άποψή μου για την περιπέτεια και το κατόρθωμα. Αν σ αυτή την περίπλοκη ενδεχομένως συλλογιστική αδυνατούν να με ακολουθήσουν πολλοί, δεν πειράζει, και οι λίγοι είναι αρκετοί! Μάλλον οι πολλοί θα με προβλημάτιζαν.

Το αντίκρισμα στον κόσμο των αξιών που εγώ προτείνω, βρίσκεται κρυμμένο βαθειά στην ψυχή του καθενός. Αν έχει διάθεση και κουράγιο, θα ακολουθήσει τα μοναχικά βήματά του μέχρι να τα ανακαλύψει. Έτσι ακριβώς όπως έκανα κι εγώ. Το εύκολο είναι να σταματήσεις στο ξεκίνημα…